Oinez Dabiltzan Hirien Sareko Printzipioak

1. Prioridad para las personas

Las personas que caminan y utilizan de forma natural el espacio público deben tener prioridad a la hora de planificar las ciudades y el territorio y de gestionar y diseñar los lugares habitados. La movilidad urbana debe ser de base peatonal y debe ser entendida como un uso más del espacio público, no necesariamente prioritario.  Las ciudades caminables son en su conjunto espacios de elevada prioridad peatonal, donde el  caminar está, de forma efectiva, por encima del resto de los modos de transporte: bicicletas, vehículos de movilidad personal, transporte colectivo y automóvil particular.

2. Derecho al espacio público: sólo el tráfico necesario

El espacio público es un derecho tan importante como la sanidad o la educación. Para garantizar este derecho debe ser un lugar de socialización, inclusivo y rico por la diversidad y mezcla de sus usos y de las personas que lo utilizan. Esta característica requiere reducir la presencia de coches y motos en las calles y plazas, así como la cantidad de espacio reservado para ellos: el acceso y la circulación debe limitarse únicamente a una minoría necesaria para el funcionamiento social y económico de la ciudad.

3. Planificación urbana caminable: densidad, proximidad y diversidad

Hirigintzako erabakiek ibilgarritasuna ahalbidetu eta sustatu behar dute, eta horretarako hiri dentso eta konpaktuak sustatu behar dira. Honen bidez oinezko mugikortasuna sustatzeko distantziak minimizatuko dituzte, eta dibertsifikatuak izango dira, funtzio konbinatuak dituztenak, lurzoruaren erabileraren araberako zonifikaziorik gabe. Hirietako merkataritza bere periferietarantz deslokalizatzea ez da erabaki egokia ibilgarritasunerako. Garraio publikoaren sistema eraginkor batean inbertitzea, batez ere hiri handietan, lehentasunezkoa da ibilgailuen sarbidea mugatzeko. Kaleko aparkalekua mugatzea lehentasunezkoa da autoen erakarpena eta bueltaka dabilen zirkulazioa murrizteko.

4. Diseño urbano para las personas: espacio público caminable y estancial

Oinezkoen alde diseinatutako espazio publikoa bidezkoagoa eta seguruagoa da: bide-indarkeria gutxitzen du, araudi konplexuak saihesten ditu eta arauak betetzen direla zaintzeko poliziaren presentziaren beharra murrizten du. Hiri ibilgarrien hiri-diseinuak ezaugarri hauek ditu, besteak beste: pasoko trafikoa ezabatzea, plataforma bakarreko kaleen kopurua esponentzialki handitzea, oinezkoentzako pasabideak goratzea, espaloi irisgarriak, jarraituak eta ekipatuak egitea, galtzaden sekzioa eta edukiera murriztea, kaleko aparkalekua murriztea eta egoteko erabilerak bultzatzea.

5. Bide-segurtasuna oinezkoen ikuspegitik

Bide-segurtasuna hiri ibilgarrien dimentsio banaezina da, oinezkoa baita hiri-aktoreen artean ahulena; hala ere, ikuspegi paternalistak saihestu behar dira, bai eta oinezkoari errua botatzen diotenak ere, betiere kontuan hartuta oinez ibiltzea ez dela zirkulatzea, kontzeptu askoz zabalagoa dela, eta distrazioak onartuta egon behar dutela. Hiri ibilgarrietako bide-segurtasunaren ezaugarria da ibilgarritasunaren kanonetara egokitutako hiri-azpiegitura bat duela, arreta berezia jarriz bidegurutzeetako ikuspenari, eta 30 km/h-ko gehieneko abiadura orokorra du -salbuespenezko bideetan izan ezik-, 10 km/h-ra murriztu daitekeena da oinezkoen lehentasuneko eremuetan eta eskola-inguruneetan.

6. Modu jasangarrien arteko aliantza

Bizikletak, patinak, mugikortasun pertsonaleko ibilgailuak eta garraio publikoa hiri ibilgarrien aliatu onak dira, hirian automobilaren erabilera murrizten laguntzen dutelako. Hala ere, horiek ezin dira inoiz mehatxu izan behar oinez ibiltzen direnentzat. Agintariek erabileren bizikidetza sustatu behar dute, aktore ahulenarekiko (oinezkoa) errespetuan oinarrituta. Espaloiak eta oinezkoentzako gainerako espazioak oinezkoentzat izango dira, salbuespenik gabe, haien zabalera edo ibilgailuen zirkulazio abiadura edozein dela ere. Adibidez, bizikleta-espaloiak ez datoz bat hiri ibilgarrien filosofiarekin.

7. Ikuspegi globala

Herritar guztiek dute ibilbide ibilgarri bat egiteko eskubidea. Ibilgarritasunak hirigune osoa hartzen du barnean, ez soilik gune historikoak, gune turistikoak, hirigune komertzialak, gune zentralak edo berdeguneak. Auzo bakoitzaren barrualdea oinezkoen lehentasuna duen eremu bat da, ia pasoko zirkulaziorik ez duena. Auzoen barnealdeko oinezkoen lehentasuna oinezkoentzako ibilbide nagusietan zehar luzatzen da, eta ibilbide horiek hiriko beste auzo batzuekin lotzen dituzte modu jarraitu, zuzen, seguru, irisgarri eta erakargarrian. Hiriaren oinezkoen dimentsioa hiriarteko ibilbideetara zabaltzen da, oinezkoen ibilbide nagusi horiek inguruko beste herrigune batzuekin lotuz.

8. Hiri inklusiboa

Oinez ibiltzeak esan nahi du, halaber, gurpil-aulkia erabiltzea (autopropultsatua edo beste pertsona batzuen laguntzarekin), oinez ibiltzen ikastea, adinekoak garenean desplazatzea, guraso berriak izatea, ikuspenik gabe mugitzea, erosketak karrotxo batekin egitea… Hori dela eta, irisgarritasun unibertsalari dagozkion azpiegiturak orokortu egiten dira, eta arreta berezia jartzen da oinezkoentzako ibilbide jarraituak egiteari.

9. Haurren autonomia

Hiri ibilgarriek haurrek kalea berreskuratzea sustatzen dute: ez dira onargarritzat jotzen lehen hezkuntzako ikasleei autonomiaz ibiltzea zailtzen dieten diseinu eta erregulazioak. Espazio publikoaren diseinuak jolas askea bultzatu behar du. Eskola-inguruneak lehentasunezko lekuak dira ibilgarritasunaren aldeko jarduerak sustatzeko: motordun zirkulazioa inguruko ingurunean mugatzen da, eta oinezkoen koltxoi berdeak jartzen dira inguruan, 10 km/h-ko abiadura mugatuarekin gehienez. Eskola-bide seguruen proiektuak eskola-komunitatearekin lantzen dira, eta ibilgarritasunaren filosofia globala transmititzeko balio dute.

10. Hiri-ingurumen osasuntsua

Ingurumena, batez ere, herritarra, hiritarra da, pertsonek gehien erabiltzen dutena da eta, ingurune naturalaren defentsa eta zaintza alde batera utzi gabe. Hiri-ingurumena bultzatzeko, oinez dabiltzan hiriek energia garbia erabiltzeari ematen diote lehentasuna, batez ere garraio publikoan, baita zuhaitzak behar bezala landatzeari eta korridore berdeak jarraitzeari ere, hirian ere biodibertsitatea sustatzeko. Ura, edateko eta giroa freskatzeko, espazio publikoaren elementu protagonista ere izan behar da. Ibilgailu elektrikoak, berez, ez dira hiri-ingurumenaren aldeko garraiobidetzat hartzen, ez baitakarte oinezkoaren lekua askatzea edo espazio publikoaren funtzionaltasuna aberastea.

Oinez dabiltzan Hirien Sareak bere printzipio propioen dekalogoa jarraituz egiten du bere jarduna. Gainera Europako Parlamentuak 1988ko urrian Oinezkoaren Eskubideen Gutunean jasotako eskubide eta printzipio estrategikoak eta Ibiltzearen Nazioarteko Gutuna ditu oinarri. Gutun hori mundu osoko adituek diseinatu zuten, 2006ko Walk 21 nazioarteko konferentzien esparruan.
Oinez Dabiltzan Hirien Sareari atxikitzeak esan nahi du hiru dokumentu hauetan jasotako printzipioak eta eskubideak bere gain hartu behar direla. Horien arabera, ibiltzea izan behar da hiri-mugikortasunaren sistemaren adierazle nagusia, ezinbesteko baldintza baita hiri atseginak, osasungarriak, jasangarriak, bidezkoak, inklusiboak eta erakargarriak ahalbidetzeko, kohesio sozial handiagoarekin eta aukera-berdintasunarekin espazio publikoaren erabileran eta gozamenean.
Versión ilustrada de la Carta de los Derechos del Peatón.

Elaborada por Liga Peatonal e ilustrada por Edgarseis.

Share This